Amasya Yöresinde Alevi Ocakları
-Piri Baba Ocağı
Piri Baba türbesi Amasya'nın Merzifon ilçesi Tekke mahallesinde bulunmaktadır.
Ocağa ismini veren Piri Baba'nın 15.yüzyılda yaşadığı tahmin edilmektedir. Bektaşi geleneğinden gelmiştir.
Küçük yaşlarından itibaren ibadet ehl-i, keramet sahibi bir eren olarak yetişir.
Yöredeki Alevî/Bektaşî topluluklarına göre ise Horasan erenlerinden olup on iki imamlarından biri olan Musa Kâzım evlatlarındandır.
Hacı Bektaş Velî’nin isteği üzerine Merzifon’a gelerek buraya yerleşmiş, bir zaviye kurmuş ve burada faaliyetlerini sürdürmüştür.
Pîrî Baba türbesi, sadece Amasya içinden değil, başta Çorum,Yozgat gibi komşu il ve
ilçelerden, Alevi ve Sunni olmak üzere her kesimden insanın akın akın ziyaret ettiği
önemli bir inanç merkezi olma özelliğine sahiptir.
"Merzifon'dan seyreyleyin ovayı
Kılavuz eyleyin bâd-ı sabayı
Ziyaret eyleyin pir-i babayı
Hoştur o sultanın hali turnalar."
-Ali Bircivan Ocağı
Ali Bircivan ocağının merkezi, Gümüşhacıköy ilçesinin Sarayözü köyüdür.
İmam Ali Rıza’nın soyundan geldiğini, dolayısıyla seyyid olduğunu; aynı zamanda Tokat/Erbaa’da
türbesi bulunan Keçeci Baba olarak da bilinen Alevî/Bektaşî erenlerinden Şah/Ahi Mahmud
Velî’nin dört oğlundan en küçüğü olduğu bilinmektedir.
Sarayözü köyünün şu an, neredeyse yarısı ocakzâde olup köydeki dedeler, Ali Bircivan
ile aynı soydan gelmektedirler.
-Keçeci Baba Ocağı
Ocağın asıl merkezi, Amasya dışında olup Tokat’ın Erbaa ilçesi Keçeci köyüdür. Ocağa
ismini veren Keçeci Baba’nın 13. yüzyılda yaşadığı ve Horasan erenlerinden olduğu
bilinmektedir.Yöredeki sözlü geleneğe bakıldığında Keçeci Baba, Hünkar Hacı Bektaş Velinin amcası olarak bilinmektedir. Keçeci Baba, Nişabur’da doğmuş, daha sonra Anadolu’ya gelerek bugün kendi adını taşıyan Keçeci köyüne yerleşmiştir.
ismini veren Keçeci Baba’nın 13. yüzyılda yaşadığı ve Horasan erenlerinden olduğu
bilinmektedir.Yöredeki sözlü geleneğe bakıldığında Keçeci Baba, Hünkar Hacı Bektaş Velinin amcası olarak bilinmektedir. Keçeci Baba, Nişabur’da doğmuş, daha sonra Anadolu’ya gelerek bugün kendi adını taşıyan Keçeci köyüne yerleşmiştir.
-Hubyar Sultan Ocağı
Ocağın merkezi, Amasya’ya komşu bir il olan Tokat’ın Almus ilçesi Hubyar Sultan
köyüdür. Ocağın tekkesi bu köydedir.
Hubyar Sultan’ın on iki imamlardan İmam Musa Kazım ya da İmam Rıza soyundan geldiği ve mürşidinin de Üryan
Hızır olduğu bilinmektedir. Hubyar Sultan, Üryan Hızır’a on yedi sene hizmet etmiştir.
Bu yüzden ocağın pîri, Üryan Hızır olarak kabul edilir.
-Ağu İçen Ocağı
Ağu içen ocağı, genel anlamda Doğu Anadolu coğrafyasında yaygın olan bir ocak olup
zaman içerisinde talip toplulukları, Amasya ili sınırlarının içerisine gelip yerleşmişlerdir.
Ocak dedeleri, yollarının İmam Zeynelabidin’e dayandığını belirtir; bu
yüzden ocak, İmam Zeynelabidin ocağı şeklinde de isimlendirilir.
Ocağın ismi, sözlü gelenekte ağu yani zehir içip ölmeme kerameti ile açıklanır.
Ağuçan ocağı dedeleri, ağırlıkla
Elazığ, Erzincan, Malatya Sivas ve Tunceli’de yaşamaktadırlar.
Amasya içerisinde, Göynücek ilçesinin Tencirli, Kafarlı, Şarklı, Asar,
Çayan, Terziköy ve Başpınar köyleri, ocağın talip köyleri olup âdâb ve erkânı kendi aralarında
sürdürmektedirler.
-Şah İbrahim Veli Ocağı
Şah İbrahim Veli ocağın Malatya ilinin dışında Sivas, Tokat, Uşak,
Amasya, Çorum, Yozgat, Ankara, Eskişehir, Mersin, Denizli, Manisa, Kahramanmaraş, Gaziantep ve
Erzurum gibi illeri kapsayan geniş bir coğrafyada taliplerinin yaşadığı yerleşim merkezleri
bulunmaktadır.
Sözlü geleneğe göre Şah İbrahim Velî, Hacı Bektaş Velî ile amca çocukları olup
akrabadırlar, bu şekilde on iki imamlardan yedincisi olan Musa Kâzım’ın soyundan
geldikleri bilinmektedir.
-İmam Rıza Ocağı
İmam Rıza ocağının dedeleri, genellikle Malatya, Sivas, Elazığ ve Tunceli’de yaşamaktadır. Dedelerin soyunun on iki imamların sekizincisi olan Ali Rıza ’dan geldiği bilinir.. Amasya
içerisinde Merkez’e bağlı Yassıçal beldesinin bir bölümü ile Göynücek ilçesine bağlı Çulpara köyü, İmam Rıza ocağı’nın talip köyleridir.
-Battal Gazi Ocağı
Ocak adını Seyyid Battal Gazi’den almaktadır. Seyyid Battal Gazi, 7. ve 8. yüzyıllarda yaşamış olup Malatya fatihi Hüseyin Gazi’nin oğludur. Amasya Merzifon ilçesinde Tekke mahallesi ile yine aynı ilçenin Gümüştepe ile Balgöze köyleri ve Gümühacıköy’ün Korkut köyünde bu ocaktan gelen dedeler yaşamaktadır. Seyyid ünvanı, soyunun on iki imamlara çıktığına inanılmasından; öte yandan battal adı ise, yiğitlik ve cesaretinin simgesidir.
-Pir Sultan Abdal (Koca Haydar) Ocağı
Asıl ismi Haydar olan Pir Sultan Abdal, 16. yüzyılda yaşamış olup ailesi Horasan’ın
Hoy şehrinden gelerek Sivas Yıldızeli ilçesi Banaz köyüne yerleşmiş ve kendisi de burada
doğarak hayatını Sivas yöresinde geçirmiştir. Pir Sultan Abdal, Alevî-Bektaşî anlayışını şiirlerine duru bir dille yansıtmış, yaşadığı dönemin tarihsel ve sosyal olaylarını şiirlerinde dile getirmiştir.
Amasya ilinde, Gümühacıköy ilçesine bağlı Doluca köyü, Pir Sultan Abdal ocağı’nın talip köyüdür.
-Ali Seydi Sultan Ocağı
Bu ocağın kurucusu olan Ali Seydî Sultan,Şah İbrahim Velî’nin musahibi olarak bilinmektedir.Ocağın merkezi, Malatya Hekimhan ilçesinin Akmağara köyüdür.Amasya içerisinde Abacı, Boğazköy ve Tatar köyleri, Ali Seydî Sultan ocağı’nın talip köyleridir.
-Seyyid Selahattin Ocağı
Ocağın kurucusu olan Seyyid Selahaddin, Keçeci Baba’nın oğlu olarak bilinir.Keçeci Baba ocağının bir kolu olan Seyyid Selahaddin ocağı’nın dedeleri, Sivas Şarkışla’nın Yahyalı, yine Sivas Gürün’ün Mağara ve Amasya Merzifon’un Hırka köylerinde yaşamaktadırlar Ocağın talipleri ise, aynı köyler ile birlikte Amasya Merzifon’un Sarıköy ve Oymaaağaç köylerinde yaşamaktadır.
0 yorum:
Yorum Gönder